Yahya Kemal’i sevmek

“Artık demir almak günü gelmişse zamandan

Meçhule giden bir gemi kalkar bu limandan.”

Yahya Kemal Beyatlı

Şiir denilince aklıma ilk sıralarda Yahya Kemal gelir. Üniversite yıllarımda okuduğum “Aziz İstanbul” isimli kitabıyla İstanbul’a olan büyük sevgisini gördüğüm yazar ile aramda o dönemden bu yana güçlü bir bağ var. Asıl adı Ahmet Agâh olan şair 1884 Üsküp doğumludur. O yıllarda bir Osmanlı şehrin de doğan şair gözlerini de İstanbul’un Fatih semtin de kapatır. Benim de ziyaret etmiş olduğum yazarın kabri Aşiyan mezarlığındadır. Tevfik Fikret’le uzun yıllar süren dostluklarına ve İstanbul sevdalarına ortak olan bir diğer hususta aynı boğaza hakim konumda ebedi istirahatgâhlarına çekilmiş olmalarıdır. Aşiyan bir nevi şairler ve yazarlar yatağıdır. Ne acıdır ki Yahya Kemal’in hayattayken yayınlanmış hiç kitabı yoktur. Ahmet Hamdi Tanpınar’ın da hem hocası hem de en yakın arkadaşıdır. Yahya Kemal; yazar kimliğinin yanı sıra eğitimci, diplomat ve siyasetçidir de. İstanbul’a olan bakışı ve sevgisi itibariylede Yahya Kemal’in bendeki yeri ayrıdır. İstanbul’a benim gibi 18 yaşında okumak için gelen şairin daha sonra bir Paris macerası olsa da İstanbul’un yeri onda hep ayrıdır. Yahya Kemal’e göre, İstanbul Paris’ten hakkında daha çok şiir yazılmaya lâyık bir şehirdir. Ona göre “İstanbul toprağının her köşesinde Türk ruhunun bir safhası vardır. Hisarlarda Türkün kuvveti, Küçüksu’da ve Göksu’da neş’esi, Kağıthane’de zevk ve neş’esi. Eyüp’te maneviyatı, surlarda atılışı hava gibi teneffüs edilir. Bu gezintilerimdeki tecrübeden sonra toprağı sevdim. O derece sevdim ki İstanbul’un her köşesini keşfetmeye ömrüm kifayet etmeyecek diye korkuyorum” (Tevhid-i Efkar, 14.3.1922) diyen Yahya Kemal’in İstanbul sevgisi herkesinkinden farklıdır. Şairin çok sevdiğim şu dizelerine de yer vermeden edemeyeceğim.

Münir Nurettin tarafından da bestelenen işte o şiir:

“Sana dün bir tepeden baktım aziz İstanbul! Görmedim, gezmediğim, sevmediğim hiçbir yer. Ömrüm oldukça, gönül tahtıma keyfince kurul! Sade bir semtini sevmek bile bir ömre değer.

Nice revnaklı şehirler görülür dünyada, Lâkin efsûnlu güzellikleri sensin yaratan. Yaşamıştır derim, en hoş ve uzun rü’yada Sende çok yıl yaşayan, sende ölen, sende yatan.”

Siyasetçi kimliğinden ötürü Ankara’da da bulunan yazar o dönemlerde hep şunu dile getirmiştir; “Ankara'nın en çok İstanbul'a dönüş yolunu sevdim.” Ne zaman Ankara’ya gitsem şairin bu sözlerini hatırlar ve hep haklı bulurum. Yahya Kemal’in özel hayatına baktığımız zaman Nazım Hikmet’in annesi Celile Hanım ile de büyük bir aşk yaşadığı fakat kaprisli şairimizin evliliğe çok kısa bir süre kala uzun bir mektupla bu birlikteliği sonlandırdığı söylenir. O çok sevdiğimiz şiirlerinden biri olan birçok sanatçı tarafından da seslendirilen “Sessiz Gemi” isimli şarkının son dizeleri ile yazımı sonlandırmak isterim.

“Biçare gönüller! Ne giden son gemidir bu!

Hicranlı hayatın ne de son matemidir bu.

Dünyada sevilmiş ve seven nafile bekler;

Bilmez ki giden sevgililer dönmeyecekler.”

Yahya Kemal BEYATLI