Teyeli Ahlâklar

Evrimdışı

İnsan evladının içtiği süt kimine çiğ geliyor ve ahlâksızlığa maya oluyor.

Sevgili okur kaleme aldığım yazıda vurguladığım teyeli ahlâklar hayâl ürünü değildir. Çevremdeki ekürilerin birleşimlerini gözlemleyerek, bu konuyu ele almak istedim. Keyifli okumalar…

Her kararımızın ve her davranışımızın birer etik sorunu vardır. Etik kavramı çeşitli alanlarda olmak ile birlikte en baskın olarak günlük yaşantımızı oluşturur. Gün içerisinde etik kavramı bir defa meydana gelir ve günlük seyri bu şekilde devam eder. Ahlâklı etik kavramına erişebilen gününü ahlâklı biri olarak geçirir. Fakat güne etik olmayan bir davranış ile başlayıp devam eder ise buda ahlaksız bir düzen oluşturur. Yani sevgili okur sere serpe benimsenen etiklik teyeli ahlâka gebe kalır.

Doğru eylem nedir? Tarafsız olduğumuz ve sadece olması gereken gerçek ahlâkı sergiler, fakat bence diye başlayan eylemler kişiselliği önüne alarak ilerler. Bu da olması gereken değil oldurulan etik kavramını doğurmuş olur. Doğruluk teriminin reçetesi yoktur. Doğru eyleme ulaşmak amaç odaklı olmamalıdır. Yani çıkarlar doğrultusunda şekillenmemelidir. Birçok insanın etik kavramı olarak düşündüğü şeyler aslında kendilerince kurguladıkları normlardır. Kurguladıkları normlar kendi dünya görüşlerinin dışında değildir. Ahlâk (yazılı olmayan norm) ahlâk değil, ahlâklar vardır. Yazılı olmayıp kişiden kişiye değişen normlar çoğulluk kazanır. O zaman etik kavramı ile ahlak kavramı aynı mı? Elbette hayır ahlâk ve etik kavramı farklıdır. Olması gereken bir durum etik kavramını kapsarken. Kişiselliğe göre değişen ise ahlâktır. Bu değişimler topyekûn ahlâkları bir araya getirir. Savunduğunuz sizin ahlâkınızdır. Fakat savunduğunuz her hangi bir ahlâk çerçevesi etik değildir. İş ahlâkı- iş etiği ikisi aynı mı bence değil bilimsel açıdan bakınca da aynı değil. İşinizi etik seviyesin de mi yoksa ahlâk seviyesinde mi yapıyorsunuz? Ahlâk seviyeniz size göre doğru olabilir başkasına göre ise ahlâksızca olabilir. Etik kavramı ile yapılan işlerde tek bir doğrulama vardır. Ya iyidir ya da kötüdür. İş ahlâkı kavramını bilmeden birçok kişi gelişi güzel kullanır canım cümleyi. Bana soracak olursanız ben iş etiğini vicdana çevirerek yapanlardanım. Fakat altını çizerek söylüyorum işimi iş etiğine bağlı kılarak vicdani boyutunu sergiliyorum. Bir kalemi yerinden oynatırsam bir sonraki satır da hakkını verecek miyim? Diye düşünürüm. İşim benim ismim demektir. Ben işime güzel imza attıkça vicdanı hür bir birey olurum. Bu hususta yöneten- yönetilen kavramlarında yasa koyma ve uygulama açısından etik olan yani adaletli olana başvurulur.  Merkezinde yatan ana fikir doğruyu yapmaktır. İnsanlar, etik ve ahlâk arasındaki farklılıkları bazen unuturlar.

Etik ve ahlâk iki farklı şeydir. İkisini birbirinden ayıran ince bir çizgi vardır. Etik, toplum ya da kültür grubu tarafından öne sürülen standartlara işaret eden bir koddur.

Etik, topluluk tarafından öne sürülen davranış kurallarıdır. Etik kuralları ve bunlara meydan okuduğu takdirde maruz kalacağı sonuçları öğretir. Ahlâk kişiye özeldir. Bir kişinin iç ve tuhaf karakterleridir. Bir kişinin yanlış olduğu ve yanlış olduğunu düşündüğü veya yanlış düşünülen bir eylem, başka biri için doğru olabilir. Ahlâk uyulması gereken kurallardan ziyade, bir insanın inancıdır. Örneğin bir doktor tıp ahlâkına uymak zorundadır. Bir doktorun karşı ordudan bir askeri tedavi etmesi etiktir. Bir doktor, tıbbi dünyanın çalışma etiğinin yapısını düzenleyen Hipokrat Yemini ile mesleğine bağlıdır. Kendisini, ailesi öldürmeye çalışan birini bile tedavi etmek zorundadır. Ahlâk kuralları kişisel kodlarken, etik kuralları bir grup ya da kültür tarafından izlenir. Kişinin etik değerleri zamanla değişirken, ahlâkı değişmez. Ahlâk kişiye göre değişirken, etik kuralları herkes için aynıdır. Ahlâk kuralları dine, etik ise felsefeye dayanır. Görüldüğü üzere ahlak ve etik kavramlarının ayrımı dahi normalde aynı düşünülse de birbirinden bağımsızlık sergilerler. Durum böyle olunca da arada kalan kısımlar teyeli ahlâkı oluşturmuş olur. Ne yaparsanız yapın arada kalmayın teyeli kısımdan olmayın yoksa ahlâkın ve etiğin söküğünde sizler yok olursunuz ya ahlaklı olun ya da etik olun ama asla teyeli ahlâklı olmayın. Yarınlarınız aydınlık vicdanınız hür olsun.

Sevgim üzerinize olsun…