İyi doktor bulmanın sırrı nedir?

Haber: Songül DURSUN

Hemen hemen her gün insanlara faydalı olmak adına yeni bir bilgi paylaşan Amerika’da görev yapan Türk Hekimlerden Onkoloji Uzmanı Dr. İlyas Şahin, iyi doktor bulmanın sırrına yönelik bir fikir yazısı ile hekim seçerken dikkat edilmesi gereken noktalar üzerinde durdu.

“İYİ BİR HEKİM BULMANIN, ÜLKELERE GÖRE FARKLI KRİTERLERİ OLABİLİR”

Dr. İlyas Şahin;  iyi bir hekim bulmanın ülkelere göre farklı kriterleri olsa da genel olarak kanıta dayalı olmayan şahsi fikirlerini yansıtan ve eleştiriye açık olabilecek yazısında; Türkiye için de geçerli olabilecek bazı yorumlara yer verdi ve gelişmiş ülkelerde farklı kriterlerle sıralamalar yapan websiteler/kuruluşların bulunabildiğini ancak tamamen objektif bir sıralamanın mümkün olmadığına değinerek “ Yine de ‘hiç yoktan iyidir’  denilebilir” diye belirtti.

“HASTA İLETİŞİMİNİN İYİ OLMASI, MESLEKİ ANLAMDA İYİ BİR DOKTOR OLDUĞU ANLAMINA GELMEZ”

Hasta ile iletişimin önemine değinen Dr. Şahin; bu iletişimi sağlayan hekimlerin mesleki olarak gerçek anlamda iyi bir doktor olduğu anlamına gelmeyeceğini sözlerine ekleyerek; “Yeni bir doktor arayışı genellikle arkadaşlar ve aile ile başlar.  Arkadaşlar ve aile genellikle doktorlar hakkında güçlü görüşlere sahip olsa da bu görüşler nadiren kanıtlara dayanır. ‘Etrafta soru sormak’ yerine, verileri takip etmek daha akıllıca bir stratejidir. Hastalar için ‘iyi doktor’ genellikle hastaya daha çok zaman ayırıp onun ‘anlayacağı dil’ ile konuşandır. Bu yüzden genellikle az hasta gören (özel merkezler) doktorlar, halk arasında ‘iyi doktor’ olarak nitelenir. Hasta iletişimi çok önemli ve bu sıralamalar için önemlidir. Fakat bu, mesleki olarak bu kişinin gerçek anlamda ‘iyi doktor’ olduğunu göstermez. Örneğin; iyi bir demirci, berber, ekonomistin işinde ne kadar iyi olduğunu aynı meslek gruplarındaki insanlardan öğrenmek çok daha objektif kabul edilebilir” ifadelerine yer verdi.

“İYİ HASTANE HER ZAMAN ‘İYİ DOKTOR’ DEMEK DE DEĞİLDİR”

İyi bir hastanenin iyi bir doktor anlamına gelmediğini de belirten Dr. İlyas Şahin; “İyi bir kardiyolog, cerrah, oncolog, nefrolog yine aynı meslekteki kişiler içindeki ‘saygınlığı’ ile bilinebilir. Ancak vatandaşın bunu bilmesi pek mümkün olmadığından ‘bağımsız’ kuruluşların değerlendirmeleri elzemdir. Ve iyi hastane her zaman ‘iyi doktor’ demek de değildir. İyi bir akademik araştırma geçmişi olan birisi de ‘iyi doktor’ olmak zorunda olmasa da kanıta dayalı yaklaşımlarda çok daha dikkatli olma ihtimali yüksektir ve genellikle ‘bilmediği/tereddütte olduğu’ konularda ise işin ehli insana/kaynağa danışma ihtimali yüksektir” diye kaydetti.

“MEDYADA ÖN PLANA ÇIKAN BAZI DOKTORLARIN ‘İYİ’ YA DA ‘KÖTÜ’ OLMASINI POPÜLERLİKLERİ İLE ORANTILAMAK YANLIŞ BİR YAKLAŞIMDIR”

Bir hekime dair medyadaki popülerliğine istinaden iyi veya kötü doktor olarak nitelendirmenin de doğru olmadığını ifade eden Dr. Şahin, iyi bir kanıt ile tavsiyelerde bulunan doktorlara itibar edilebileceğini dile getirerek; “Peki ya her konuda ‘uzman!!!’ , doktor ünvanlı kanıtsız/zayıf kanıtla konuşanlar... Son zamanlarda bir şekilde medyada ön plana çıkan bazı doktorların ‘iyi’ ya da ‘kötü’ olması popülerlikleri ile orantılamak da çok yanlış yaklaşımdır. Biyomedikal alanında, PubMed veri tabanına her yıl 1 milyondan fazla makale - dakikada yaklaşık iki makale yayınlanmakta. Yani hiçbir kimsenin her konuda ‘uzman’ olması, literatürü takip etmesi mümkün değildir. Bu, spesifik uzmanlaşmayı gerektirir. Ancak iyi kanıt ile size tavsiyelerde bulunan doktorlara itibar edilebilir. Kanıtların da güçlülük seviyesi vardır, farklı zamanda incelenmiştir” ifadelerine yer verdi.

“PEKİ YA ‘DOKTOR’ UNVANI OLAN, OLMAYAN MODERN TIBBA İNANMAYANLAR...”

Doktor unvanı olup da modern tıbba inanmayan hekimlerin varlığına da dikkat çeken Dr. İlyas Şahin; bu gibi hekimlere kendilerine inanan kitlenin sayısının da azımsanamayacak derecede olduğuna vurgu yaptı. Şahin; “Peki ya ‘doktor’ unvanı olan/olmayan modern tıbba inanmayanlar... Dünya Sağlık Örgütü, dünya nüfusunun %80'inin bir tür bitkisel ilaç kullandığını tahmin ediyor ve toplumlarda modern tıbba inanmayanların oranları azımsanmayacak derecede (ABD ~%25). Yani değişik sebeplerle tıbba inanmayan oranı her yerde ciddi derecede fazladır. Ve bu kişiler, özellikle modern tıp eğitimi almış ancak modern tıbba inanmayan (ya da inanmadığını iddia eden)/alternatif destekleri ön plana çıkaran kişileri psikolojik olarak kendilerini yakın hissetmekte ve inançlarını güçlendirmektedir. Bu ön plandaki kişilerin sayısı modern tıp eğitim alanlar içinde çok az olduğundan, kendilerine inanan/takip eden kitle sayısı azımsanamayacak derecede olmaktadır. Bu kişiler, modern tıpta kanıtla konuşanlara da karşı mücadeleleri ile ‘kahraman!!!’ olmaktadır. Ve modern tıptaki meslektaşlarını ‘kıskanma, gerçekleri gizleme, paracı olma...’ gibi ithamlara maruz bırakıp, aslında kendi ticaretlerini güçlendirmektedirler. Aslında kendi kitlelerine duymak istediklerini söyleyip, ‘akıllı’ taktik izlemektedirler” dedi.

“SAĞLIK ‘DİN’ GİBİ İNANÇ DEĞİLDİR, BİLİMSEL VERİLERLE TAVSİYELERDE BULUNMALIDIR”

Dr. Şahin son olarak; bilime yatırım yapıp, bilim insanlarına değer veren toplumların her alanda üretken olmasının kaçınılmaz olduğunun altını çizerek;  “Sağlık ‘din’ gibi inanç değildir, bilimsel verilerle tavsiyelerde bulunmalıdır. Örneğin; “ıspanak karaciğer kanserine iyidir” iddiasında bulunan birisi, benzer özellikteki bir grup insana ıspanak bir gruba da placebo(etkisiz) vererek iddiayı tomografi çekerek ispatlayabilir. İspatlanan iddiaya hiçbir bilim insanı yalan diyemez ama ispatsız iddialara ise ispatlanana kadar yanlış olarak bakılmalıdır. Söz konusu sağlık ise bu konu çok ciddidir ve ilk amaç hastaya zarar vermemek olmalıdır. Ve bilim daha güçlü kanıtla bir önceki doğruyu/yanlışı değiştirebilir. Bilime yatırım yapıp, bilim insanlarına değer veren toplumların her alanda üretken olması kaçınılmazdır”ifadelerini kullandı.