İçme suyu kansere neden olur mu? Hangi su sağlıklıdır?

Haber: Songül DURSUN

İnsan yaşamı için oksijenden sonra en değerli madde sudur. İnsan açlığa 40 gün dayanabilirken susuzluğa en fazla 7 gün dayanabilir. Vücuttaki bütün metabolik faaliyetler için su gereklidir. Peki günlük yaşantımızda kullandığımız su ne kadar sağlıklı? İçme suyu kansere neden olur mu? Uzmanlar bu soruların yanıtını verdi.

DSÖ: MUSLUKTAN EVİMİZE KADAR GELEN SU, SAĞLIKLI OLMAK ZORUNDADIR

Doğal kaynak suları, musluk suyu dediğimiz şehir şebeke suları ve doğal mineralli sular. Birçoğumuz şehir şebeke suyuna kuşku ile yaklaşırız ancak Dünya Sağlık Örgütü’nün önerisine göre eğer bir su, musluktan bizim kullanımımız için evimize kadar geliyorsa, sağlıklı olmak zorundadır.

İÇME SUYUNDA KANSER RİSKİ İLE İLİŞKİLİ OLDUĞU DÜŞÜNÜLEN BAZI MADDELER VARDIR

Dr. İlyas Şahin de konuya dikkat çekerek, içme suyunun kansere neden olur mu? Sorusunun yanıtını paylaştı. Şahin, bu konunun uzun ve karışık bir mevzu olduğunun altını çizerek; şu şekilde özetledi:  İçme suyunda kanser riski ile ilişkili olduğu düşünülen bazı maddeler olduğunu ifade etti. Şahin, bu maddeleri ise şu şekilde sıraladı:  Arsenik, nitrat gibi gübre yan ürünleri ve suyu dezenfekte etmek için kullanılan klorun sudaki organik maddelerle temas etmesiyle oluşan bileşikler olan dezenfeksiyon yan ürünleri (DBP)...

“ARAŞTIRMALAR, SUDAKİ KİRLETİCİLERİN HALA İNSAN SAĞLIĞINA ZARAR VEREBİLECEĞİNİ GÖSTERİYOR”

Bu konuda Türkiye’de detaylı olarak şehir şehir bakmak gerektiğini ifade eden Dr. Şahin, en son yapılan araştırmaların, sudaki bu konsantrasyonlarda bulunan kirleticilerin hala insan sağlığına zarar verebileceğini gösterdiğini söyleyerek;  “Farklı çalışmalar farklı içerikleri farklı kanserlerle ilişkili bulmuştur“ dedi.

“ŞİŞELENMİŞ SU DA HER ZAMAN DAHA KALİTELİ DEĞİLDİR”

Şişe sularının da her zaman kaliteli su anlamına gelmeyeceğini aktaran Dr. Şahin evde suyu filtreleme önerisinde bulundu ve “Şişelenmiş su da her zaman daha kaliteli/iyi değildir bunların da detaylı içerik seviyeleri önemli. Ayrıca daha maliyetlidir, enerji israfı ve çöpe neden olur. Temiz su elde etmek için daha iyi bir seçenek olarak evde suyu filtreleme öneriler arasında ancak bu da çok maliyetlidir” dedi.

“HAVA GİBİ SUYUN DA KANSER İÇİN TAŞIDIĞI RİSKLER KONUSUNDA HİÇBİR ŞÜPHE YOKTUR”

Suyun kanser için taşıdığı risklere de değinen Şahin bu riskleri azaltmak için atılacak adımlara ilişkin bilgilendirmede bulunarak, “Hava gibi suyun da kanser için taşıdığı riskler konusunda hiçbir şüphe yoktur. Hem sorunun büyüklüğünü anlamak hem de potansiyel riskleri azaltmak için ve de uygun eylem adımlarını atmak için daha fazla kalite araştırması zorunludur. Suların temizlenmesi gerçek anlamda çok maliyetli olduğundan aslında bu konu gözüktüğünden çok daha karmaşıktır. Türkiye’de belediyeler “temiz” açıklaması yapsa da, detaylı madde ve seviyeler su hakkında daha doğru bilgi sağlar. Şunu da vurgulamak gerekir: Sudaki belli seviye üstündeki kanserojenlere uzun süre maruz kalmak kanseri genelde yıllar sonra ortaya çıkarabildiği için, sebep olan ajanı hasta için belirlemek mümkün olmayabilir.  Ancak kanserojen madde seviyeleri tespit edilip denetlenmelidir”  diye kaydetti

“BELEDİYELER, MUSLUK SUYUNDA BULUNAN KİRLETİCİLERİN SEVİYESİNİ AZALTMAYA YÖNELİK ÇÖZÜMLER İÇİN ÇABA HARCAMALIDIR”

Şahin son olarak; içme sularındaki kanserojen ajanlara ilişkin olarak bu konuda yerel yönetimlere önemli görevler düştüğüne vurgu yaparak; “Özetle; içme sularımızda kanserojen ajanlar olabilir. Kişisel temizleme/arıtma yöntemleri pahalı ve her eve mümkün olamayacağından, daha geniş bir ölçekte, musluk suyunda bulunan kirleticilerin seviyesini azaltmaya yönelik çözümler için çaba harcamalıdır (belediye gibi). Sorulduğunda hemen her belediyenin “suyumuz temiz” demesi muhtemeldir. Ama asıl doğru cevap detaylı içerik seviyelerinin bilimsel testlerle ne olduğudur. ‘Standarta uygun’ demek, risksiz demek değildir. Burada amaç insanları korkutmak da değil, uyarmaktır”dedi.

HANGİ SU SAĞLIKLIDIR?

Doç. Dr. Muhammed Keskin ise hangi suyun daha sağlıklı olduğuna dair bir paylaşımda bulunarak detaylı bilgilendirmelerde bulundu. Doç. Dr. Keskin sağlıklı içme suları ile ilgili insanların kafalarını karışık olduğunu belirterek, bu konudaki soru işaretlerini gideren bir bilgilendirme yazısı kaleme aldığını kaydetti. “Vücudunuzdaki her hücrelerin düzgün çalışması için suya ihtiyaç vardır” ifadelerine yer veren Doç. D. Keskin, “Susuz kalındığında kalp, kan pompalamak için daha fazla çalışır. Bu durum kalbinizin daha hızlı atmasına ve düzensiz kalp atışına neden olur. Bununla birlikte susuzluk kanı kalınlaştırır ve kanın vücuttaki dolaşımını zorlaştırır. Vücudunuzu nemli tutmak, kalbin daha kolay kan pompalamasına yardımcı olmak hem de suyu en iyi kaynaktan tüketmek için musluk suyu, arıtılmış, damıtılmış, alkali su ve kaynak suyunu hadi değerlendirelim.” Açıklamalarında bulunarak şu bilgileri verdi:

MUSLUK SUYU

Musluk suyu gibi halka açık içme suyu kaynakları ilgili kurumlar tarafından belirlenen katı sınırlar ile temiz tutulur. Yani musluk suları, mutfaklarımıza gelmeden önce bakterileri, kirleticileri uzaklaştırmak için klorlanır. Fakat musluk suyunun kalitesi doğal kaynaklardan veya insan faaliyetlerinden etkilenip kirlenebilmektedir. Bu nedenle musluk suları nispeten güvenlidir. Bağışıklığı baskılanmış (kanser hastaları, HIV/AIDS gibi) ve kirli sudan hastalanmaya duyarlı olan bireylerin arıtılmış su tüketmesi daha iyi olur. Su kirliliğinin sorun olduğu ülkelerde şişelenmiş veya arıtılmış su tercih edilmesi daha güvenlidir. Su tam olarak arındırılamamış ve suyun kaynağı kirli ise risk teşkil eder.

DSÖ: SERT SULARIN TÜKETİMİNİN ARTMASINI KALP HASTALARININ AZALMASI İLE İLİŞKİLENDİRMEKTE

Firmalar, suyun tadını yumuşatmak ve rengini berraklaştırmak ister ancak bu işlemler suyun mineral içeriğinin azalmasına neden olur. Tüketmekte zorlanılan, tadı daha sert olan sular, minerallerden zengindir sularımızdır. Dünya Sağlık Örgütü sert suların tüketiminin artmasını kalp hastalarının azalması ile ilişkilendirmektedir.

ARITILMIŞ SU

Arıtılmış su, kimyasallar ve diğer kirleticileri gidermek için filtrelenen veya işlenen, yumuşak içimli olan güvenilir sudur. Suda bulunan ağır metaller kurşun, bakır ve E. Coli gibi bakteriler sağlık için son derece zararlıdır. Beyin hasarına, mide ve bağırsak problemlerine neden olabilir. Bununla birlikte klorlu suyun kolorektal kanser de dahil olmak üzere bazı kanser riskini artırdığına dair çalışmalar mevcuttur. Bu nedenle arıtma işlemi suyun güvenli hale getirilmesinde önemlidir.

GÜVENLİ SU SAĞLIKLI SU MUDUR?

Arıtılmış suyun dezavantajları da var. Çünkü filtreleme işlemi esnasında bakteri, mantar, yosun, parazit, kimyasal kirleticiler, bakır ve kurşun gibi metaller uzaklaştırılırken vücudun nem dengesini ve sağlığımıza yarar sağlayan önemli mineraller (florür, kalsiyum, magnezyum gibi) ve elektrolitler azalır. Su tipik bir mineral kaynağı olarak düşünülmese de temel mikro besin öğelerinin alımının azalması sağlığı olumsuz yönde etkileyebilir. Örneğin; diş çürüklerine, kırığa, kalp rahatsızlığına ve erken doğum gibi problemlere neden olabilir. Florür, diş sağlığını iyileştirmek ve çürümesini azaltmak için bazı ülkelerde içme sularına eklenir. Ancak aşırı florür seviyeleri hem beyin hem de sinir hücreleri için toksik olabilir. Bununla birlikte arıtma sisteminin bakımı düzenli yapılmaz ise filtrelerde biriken kirleticiler (pestisitler, kimyasallar vd.) suya geçebilir. Eğer arıtma su tüketiliyorsa mutlaka cihazın bakımı yapılmalı ve günlük su tüketimi maden suyu ile desteklenmelidir. Aynı zamanda dengeli bir beslenme programı uygulanarak mineral açığı kapatılmalıdır.

DAMITILMIŞ SU

Damıtma, kaynayan suyun buharının toplanması ve tekrar suya dönüştürülmesidir. Damıtılmış su, en saf sudur ancak en sağlıklı su değildir. Çünkü damıtma işlemi ile zararlı kirleticileri uzaklaştırırken sudaki doğal mineraller ve elektrolitlerde uzaklaştırılmış (yaklaşık %99.9) olur. Özellikle magnezyum, florür, kalsiyum gibi mineralleri yeterince vücuda alamamak kırıklara ve erken doğuma neden olup, ağız-diş eti ve kalp sağlığını etkiler.  Damıtılmış su, arıtma su gibi yaygın olmasa da tüketimi tercih edilir ve en çok tıp laboratuvarlarında kullanılmaktadır.

ALKALİ SU

Alkali suların vücudun pH dengesini düzenleyerek yaşlanmayı geciktirdiği ve kronik hastalık riskini azalttığını son zamanlarda çok sık duyuyoruz. Alkali suyun “gerçekten böyle bir etkisi var mı? Alkali suyun çeşme suyundan farkı nedir?” detaylıca değerlendirelim. Alkali denilmesinin sebebi suyun pH değerinden kaynaklıdır. Sular genellikle 6.5-7.5 pH değerine sahiptir. Arıtılmış suların pH’sı 7’den düşük (asidik) iken, alkali suların pH’sı 7’den yukarıdır. Alkali sular, çok yüksek miktarlarda tüketilmediği sürece kan pH seviyesini değiştiremez. Hangi su olursa olsun çok yüksek miktarda su tüketimi kandaki sodyumu seyreltip hiponatremiye neden olabilir ve vücuttaki kalsiyumun azalmasına neden olarak kemik sağlığını olumsuz etkileyebilir. Bununla birlikte alkali suların sağlık üzerinde büyük farklılık oluşturduğuna dair kanıt ise henüz yetersizdir.

KAYNAK SUYU

Vücudun ve hücrelerin yenilenmesini sağlayan filtrelenmemiş, minerallerden zengin olan su, kaynak suyudur. En kaliteli ve saf su olarak genellikle doğal kaynak suları tercih edilir. Fakat güvenli tüketim için polikarbonat plastik (BPA) ve epoksi reçine içermeyen bir şişede veya cam şişede muhafaza edilmesi gereklidir. Suyu güvenli bir şekilde muhafaza etmek en az suyun içeriği kadar önemlidir. Araştırmalar su şişelerinden sızan BPA nedeniyle kan basıncının, tip 2 diyabet ve kardiyovasküler hastalık riskinin arttığını bildiriyor ! Maruz kalma riskinizi azaltmak için sentetik içermeyen cam damacana kullanın ve cam su şişelerini tercih edin.

SAĞLIKLI TÜKETİM İÇİN CAM ŞİŞEDE MUHAFAZA EDİLEN ARITILMIŞ SU VEYA KAYNAK SUYU TÜKETİLMELİ

Doç. Dr. Muhammed Keskin de sağlıklı su için önerisini şu şekilde ifade ederek; “Özetle; musluk suyu gözetime tabi en ekonomik seçenek ve minerallerden zengin olsa da kirleticiler nedeniyle sağlığı tehdit eder. Su kalitesi, güvenliği ve sağlıklı tüketim için önerimiz cam şişede muhafaza edilen arıtılmış su veya kaynak suyu tüketimidir. Arıtılmış su alıyor veya evde kendiniz arıtma cihazı kullanıyor iseniz arıtma filtrelerinin temizliğine dikkat edilmeli, ek olarak maden suyu tüketilmelidir. Kılavuzlara göre önerilen su miktarı ise erkekler için günde yaklaşık 16 bardak, kadınlar için ise 12 bardaktır” dedi.