Depremin unutulan yüzü; psikolojik yıkım!

 Özel Haber: Kübra TÜRKAN

Depremlerin açtığı yaralar el birliği ile sarılmaya çalışıyor olsa bile depremin bazı derin izleri psikolojimizi alt üst ediyor. Peki depremin travmasından nasıl sıyrılabileceğiz? Gerek yetişkinler gerekse çocukların deprem sonrası ne gibi tepkiler vermesi olağan? Bu gibi sorulara açıklık getiren hemşehrimiz Uzman Klinik Psikolog Seda Karaağaç’ın gazetemize özel açıklamaları da şöyle…

 “DEPREM ANINDA YAŞANAN KORKU VE ENDİŞE PANİKLEMEYE NEDEN OLUR”

Deprem anında yaşanan psikolojik etkilere dikkat çeken Uzman Klinik Psikolog Seda Karaağaç; “Deprem anında insanlar, kendilerini güvende hissetmek için mücadele ederler. Yıkılan binaların altında kalmaktan, yaralanmaktan ve hatta ölmekten korkarlar. Bu korku ve endişe, insanların paniklemesine ve kaçmaya çalışmasına neden olabilir. Deprem anında yaşanan stres ve kaygı, insanların vücutlarında adrenalin ve kortizol gibi stres hormonlarının artmasına neden olabilir. Bu hormonlar, insanların konsantrasyonunu ve dikkatini arttırırken, aynı zamanda kalp atış hızını ve solunum hızını arttırarak, insanların strese uyum sağlamalarını sağlar. Ancak, bu hormonların uzun süreli salınımı, insanların zihinsel sağlığını etkileyebilir” dedi.

“DEPREM SONRASI GÖRÜLEBİLEN PSİKOLOJİK BOZUKLUKLAR, KİŞİLERİN NORMAL HAYATINA DÖNMESİNİ ZORLAŞTIRABİLİR”

Deprem sonrası yaşanan psikolojik etkilere dair de bir takım bilgiler veren Uzman Klinik Psikolog Seda Karaağaç; “Deprem sonrası, insanlar yaşadıkları stres ve kaygı nedeniyle psikolojik sorunlar yaşayabilirler. Bu sorunlar, depremin şiddeti, kişinin yaşadığı hasar ve kayıplar gibi faktörlere bağlıdır. Bazı insanlar deprem sonrası hemen normal yaşamlarına dönebilirken, diğerleri için bu süreç daha uzun olabilir. Deprem sonrası en sık görülen psikolojik sorunlar arasında kaygı bozuklukları, panik ataklar, uyku bozuklukları, depresyon, travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) ve psikolojik travma yer alır. Bu sorunlar, insanların günlük işlerini yapmalarını ve normal hayatlarına devam etmelerini zorlaştırabilir” dedi.

DEPREM SONRASI PSİKOLOJİK SORUNLARLA BAŞA ÇIKMAK İÇİN NELER YAPILMALI?

Deprem sonrası psikolojik sorunlarla başa çıkmak için bir takım önlemler alınabileceğini de kaydeden Uzman Klinik Psikolog Karaağaç; “Deprem sonrası psikolojik sorunlarla başa çıkabilmek için insanlar birkaç önlem alabilirler. Bu önlemler arasında profesyonel yardım almak, destekleyici aile ve arkadaşlara başvurmak, fiziksel aktiviteler yapmak, rahatlama teknikleri kullanmak ve düzenli uyku düzeni oluşturmak yer alır. Deprem sonrası süreçte, psikolojik müdahaleler ve destekler, depremin etkileriyle başa çıkmak için insanların psikolojik sağlıklarının korunmasına yardımcı olabilir. Bu tür müdahaleler, depremzedelerin güçlü yönlerine odaklanarak, hayatta kalmalarına ve ayakta durmalarına yardımcı olabilir” dedi.

“DANIŞMANLIK HİZMETLERİ İLE KİŞİLERİN HAYATLARINA YENİDEN ADAPTE OLMALARI SAĞLANIR”

Deprem sonrası sağlıklı bir psikoloji adına ne gibi destekler verildiğine de değinen Uzman Klinik Psikolog Karaağaç; “İlk olarak psikolojik ilk yardım uygulanmalı. Depremin hemen ardından, psikolojik ilk yardım sağlamak önemlidir. Bu müdahale, insanların psikolojik sağlıklarının korunması için ilk adımdır. Bu müdahale, acil bir durumda müdahale eden kişiler tarafından yapılabilir. Psikolojik ilk avlu olarak nitelendirilir. Danışmanlık; deprem sonrası süreçte, danışmanlık hizmetleri depremzedelere yardımcı olabilir. Danışmanlık, insanların psikolojik sağlıklarını korumak için kullanılan birçok yöntemden biridir. Danışmanlık, insanların kaygılarını azaltmak, stresle başa çıkmak ve günlük hayatlarına yeniden adapte olmalarına yardımcı olmak için uygulanır” ifadelerini kullandı.

“GRUP TERAPİLERİ DE DEPREMZEDELERİ BİRBİRLERİNE DESTEK OLMASINI SAĞLAR”

Deprem sonrası süreçte, psikoterapinin de depremzedelerin psikolojik sağlıklarının korunması için önemli olduğunu vurgulayan Uzman Klinik Psikolog Karaağaç; “Psikoterapi, çeşitli terapi teknikleri kullanarak insanların psikolojik problemlerini çözmelerine yardımcı olabilir. Grup Terapisi; depremzedelerin bir araya gelerek psikolojik problemlerini paylaşmalarına yardımcı olabilir. Grup terapisi, depremzedelerin birbirleriyle iletişim kurmasını ve birbirlerine destek olmasını sağlar. Grup terapisi ve çevresel desteğin arttırılması gibi çeşitli yöntemleri içerebilir” şeklinde görüş bildirdi.

“AFETTEN 5 VEYA 6 AY GEÇMEDEN TERAPİ YAPILAMAZ”

“Psikolojik müdahaleler, depremzedelerin kaygılarını azaltabilir, stresle başa çıkmalarına yardımcı olabilir ve hayatta kalmalarına ve psikolojik olarak iyileşmelerine yardımcı olabilir” diyen Karaağaç; “Psikolojik müdahalelerin başarılı olması için, depremzedelerin bu müdahalelere erişimlerinin olması ve bu müdahaleleri kabul etmeleri gerekmektedir. Burada önemli bir not düşülmesi gerekiyor. Afet sonrası ilk yapılabilecek şey psikolojik ilk yardım ve destektir. Afetten 5-6 ay geçmeden terapi yapılamaz! Ayrıca, deprem sonrası süreçte toplumda bireysel ve grup seviyesinde destek ağları da oluşturulmalıdır. Bu destek ağları, insanların birbirlerine yardım etmelerini, konuşmalarını, duygularını paylaşmalarını ve birbirlerine destek olmalarını sağlayabilir” ifadelerini kullandı.

“ÖNCELİKLE, DERPEMZEDELERLE EMPATİ KURARAK ONLARA YAKLAŞIN!”

Deprem sonrasında depremzedelere nasıl yaklaşılması gerektiğine yönelik bilgiler de veren Karaağaç; “Deprem sonrasında depremzedelere yaklaşırken öncelikle onların duygularını ve ihtiyaçlarını anlamak önemlidir. Depremzedelerin birçoğu; şok, korku, endişe ve travma yaşayabilirler. Bu nedenle, öncelikle empati kurmak ve onların ne hissettiklerini anlamak gerekir. İlk olarak, depremzedelere karşı saygılı ve empatik bir yaklaşım sergilenmelidir. Depremzedelerin yaşadığı stres, kaygı ve üzüntü gibi duygulara karşı anlayışlı olmak ve onlara yardımcı olmak gerekmektedir. Depremzedelere yardımcı olmak için öncelikle onların ihtiyaçlarını belirlemek gereklidir. Depremzedelerin ihtiyaçları genellikle barınma, yiyecek, su, sağlık hizmetleri, hijyen malzemeleri ve psikolojik destektir. Ayrıca, depremzedelere insani bir yaklaşım sergilemek önemlidir. Onların insan olduklarını ve haklarının olduğunu unutmamak gerekir. Depremzedelere yardımcı olmak için yapılacak diğer bir şey de onlarla güvenilir bir iletişim kurmaktır. Depremzedelerin bilgiye ihtiyacı olabilir ve güncel bilgileri sağlamak, endişelerini hafifletebilir” diyerek depremzedelerin duygusal ihtiyaçlarına karşı da hassas olunması gerektiğini aktardı.

 “DEPREMİN DOĞRUDAN VEYA DOLAYLI OLARAK ÇOCUKLAR ÜZERİNDE ETKİLERİ OLDU”

“Deprem doğrudan veya dolaylı olarak çocuklar üzerinde çeşitli etkiler yaratabilir” diyen Karaağaç; “Doğrudan etkileri arasında fiziksel hasar vardır. Fiziksel hasar; depremde çocuklar yaralanabilir veya evlerinde, okullarında, parklarda vb. binalarda hasar görebilirler. Korku ve stres; deprem sırasında çocuklar korkabilir ve stres yaşayabilirler. Bu durum, günlük aktivitelerini engelleyebilir ve uyku bozuklukları, yemek yeme bozuklukları ve diğer psikolojik sorunlara yol açabilir. Kayıp ve yas; depremde yakınlarını veya arkadaşlarını kaybeden çocuklar, yas sürecine girebilirler. Bu süreç, duygusal bozukluklara, okul performansında düşüşe ve diğer sorunlara neden olabilir” dedi.

“DEPREMİN ÖLÜMCÜL VE YIKIMCIL ETKİLERİNİ GÖSTEREN GÖRÜNTÜLER; ÇOCUKLARIN PSİKOLOJİLERİNİ OLUMSUZ ETKİLEYEBİLİR”

“Deprem sonrası TV ve sosyal medyaya maruz kalmak, çocukların ruh sağlığı üzerinde olumsuz etkiler yaratabilir” diyen Karaağaç; “Bazı zararlı etkiler arasında kaygı ve korku sayılabilir. Deprem sonrası haberler, çocuklarda artan kaygı ve korku duygularına neden olabilir. Özellikle, depremin yıkım ve ölümcül sonuçlarını gösteren görüntüler, çocukların psikolojik sağlıklarını olumsuz etkileyebilir. Ayrıca yanlış bilgilendirme: TV ve sosyal medya, deprem hakkında yanlış bilgiler verebilir veya aşırı dramatize edebilir. Bu durum, çocukların deprem hakkında yanlış anlamalarına veya abartılı korkulara neden olabilir. Deprem sonrası medya, çocukların olay hakkında daha fazla bilgi edinmelerine yardımcı olabilir, ancak aynı zamanda aşırı korku ve stres yaşamalarına neden olabilir. Deprem sonrası haberler ve görseller, çocukların kaygı ve depresyon gibi zihinsel sağlık sorunları yaşamalarına neden olabilir” ifadelerini kullandı.

“MEDYA, ÇOCUKLARIN TRAVMATİK OLAYLARI YENİDEN YAŞAMASINA NEDEN OLABİLİR”

Deprem sonrası medya, çocukların yaşadıkları travmatik olayları tekrar tekrar yaşamalarına neden olabilir ve uzun vadeli psikolojik travmalara yol açabilir.  Deprem sonrası medya, çocukların uykularını bozabilir ve düzensiz uyku alışkanlıklarına neden olabilir. Deprem sonrası medya, çocukların odaklanmasını ve okul çalışmalarına konsantre olmasını engelleyebilir, bu da akademik performanslarını olumsuz yönde etkileyebilir. Deprem sonrasında, çocuklar okulda güvende olup olmayacaklarından endişe edebilirler. Bu durum, okul fobisi ve okul performansında düşüşe neden olabilir.  Deprem sonrasında, ailelerin geçici olarak başka bir yere taşınması gerekebilir. Bu durum, çocukların arkadaşlarından uzaklaşmasına, yeni bir okula gitmesine ve diğer uyum sorunlarına neden olabilir” dedi.

“DEPREM HAKKINDA ÇOCUKLARA, DOĞRU VE ANLAŞILIR BİLGİLER VERİN!”

Deprem çocuklara nasıl anlatılmalı ve deprem sonrasında çocuklara nasıl davranılmalı? Gibi önemli soruları da yanıtlayan Karaağaç; “ Deprem sonrası çocukların ihtiyaçlarını karşılamak, hem kısa hem de uzun vadeli bir çaba gerektirir. Deprem, çocuklar için korkutucu ve stresli bir olay olabilir. Bu nedenle, çocuklara deprem hakkında doğru ve anlaşılır bilgi vermek önemlidir. Deprem nedir ve neden olur? Depremi basit bir şekilde açıklayarak başlayabilirsiniz. Örneğin, depremin yerin altında meydana gelen büyük bir sarsıntı olduğunu ve bazen bu sarsıntının yer yüzeyinde de hissedilebildiğini söyleyebilirsiniz. Ayrıca, depremin neden olduğu hasarları ve zararları da anlatabilirsiniz. Depremin tehlikeleri nelerdir? Çocuklara depremin ne kadar tehlikeli bir olay olduğunu anlatarak, deprem öncesinde ve sonrasında neler yapmaları gerektiğine dair bilgilendirme yapabilirsiniz. Örneğin, deprem sırasında hızlıca masanın altına ya da bir duvar kenarına geçmeleri gerektiğini, güvenli bir alan oluşturmak için acil çantası hazırlanması gerektiğini, aile bireyleri çocuklara anlayacakları bir dille anlatmalıdır” şeklinde konuşarak bu süreçte çocukların sorularının yanıtsız bırakılmaması gerektiğinin notunu düştü.

 “DEPREM SONRASI GÜNLÜK RUTİNLERİN SÜRDÜRÜLMESİ ÖNEMLİ”

“Deprem sonrası, günlük rutinlerin sürdürülmesi de önemlidir” diyen Karaağaç; “Bu, çocukların normal zamanlarda devam ettiği okul, sosyal etkinlikler, spor gibi günlük rutinlerine dönmelerine elimizden geldiğince hızlı bir şekilde sağlamamız önemlidir. Oyun alanları ve aktiviteleri düzenlenmesi çocukların oyunla iyileşmelerini destekleyecektir ve yalnız olmadıklarını hissedeceklerdir. Deprem sonrası normal hayatlarına dönmesi ve stresten kurtulmaları için, oyun alanları ve aktiviteleri düzenlemek de faydalı olabilir. Bu, çocukların yeniden eğlence ve sosyal etkileşim için zaman ayırmasına yardımcı olabilir” dedi.

“ÇOCUKLARIN İYİLEŞME SÜREÇLERİ; DEPREMİN NE KADAR ŞİDDETLİ OLDUĞUNA, AİLESİNİN EVİNİN VE YARDIM VE DESTEK KAYNAKLARINA BAĞLI OLARAK DEĞİŞİR!”

Deprem sonrası bazı çocukların profesyonel yardım almaları gerektiğini de aktaran Karaağaç; “Deprem sonrası, her çocuğun farklı bir ihtiyaçları olabilir. Bazı çocuklar daha fazla ilgiye ve desteğe ihtiyaç duyarken, diğerleri daha fazla yalnız kalmayı tercih edebilirler. Aileler ve eğitimciler, çocukların ihtiyaçlarına uygun davranarak, onların iyileşme sürecini desteklemelidir. Bazı çocuklar deprem sonrası ciddi stres ve kaygı yaşayabilirler. Bu durumda, profesyonel yardım almak gerekli olabilir.  Çocukların iyileşme süreci, depremin ne kadar şiddetli olduğuna, ailenin ve evin durumuna, yardım ve destek kaynaklarına bağlı olarak değişebilir. Ailelerin, öğretmenlerin ve toplum liderlerinin, çocukların iyileşme sürecine aktif bir şekilde katılmaları önemlidir” dedi.

“YEREL YÖNETİMLER; TOPLUMUN İYİLEŞME SÜRECİNE KATKIDA BULUNMALI”

Ailelerin çocuklarına karşı bu zorlu süreçte ne şekilde yaklaşması noktasında da bir takım bilgiler aktaran Karaağaç; “Örneğin, aileler, çocuklarına güvenli bir ortam sağlamak, temel ihtiyaçlarını karşılamak ve sevgi dolu bir ortam yaratmak için çaba göstermelidirler. Okullar, çocukların eğitimlerine devam etmelerini sağlamak için gerekli önlemleri almalı, öğrencilere danışmanlık hizmetleri sunmalı ve gerekli olduğunda profesyonel yardım almalıdır. Ayrıca, yerel hükümetler, depremzedelere maddi ve manevi yardım sağlayarak, toplumun iyileşme sürecine katkıda bulunmalı” ifadelerini kullandı.

“UZUN VADELİ SORUNLARLA BAŞA ÇIKMAK SON DERECE ÖNEMLİ”

“Deprem sonrası çocuklar, uzun vadeli sorunlarla karşı karşıya kalabilirler” diyen Karaağaç; “Örneğin, çocukların eğitimlerine devam etmeleri için okulların tekrar inşa edilmesi gerekebilir. Ailelerin evlerini yeniden inşa etmeleri ve yeni işler bulmaları da gerekebilir. Bu tür uzun vadeli sorunlarla başa çıkmak önemli. Sonuç olarak, deprem öncesi, deprem sırası ve deprem sonrası çocuklarla ilgili olarak birçok şey yapılabilir. Önemli olan, çocukların duygusal ve fiziksel ihtiyaçlarına duyarlı olmak ve onların iyileşme sürecine yardımcı olmaktır” dedi.

“GAZETENİZ FIRAT ÖNEMLİ KONULARDA, KAMUOYUNUN SAĞLIKLI BİLGİLENDİRMESİNDE AKTİF ROL OYNUYOR”

Sözlerinin sonunda Karaağaç, “Bir kez daha depremde hayatını kaybedenlere Allah’tan rahmet milletimize başsağlığı ve sabır dilerim. Ayrıca şunu unutmamak gerekiyor. Hayat kalanlar için devam ediyorsa bu hayatı güzelleştirmek zorundayız. Sizin nezdinizde gazeteniz Fırat’a da teşekkür ederim çünkü böylesi hassas konularda da toplumun sağlıklı bilgilerle buluşturulması son derece önemli ve bunda aktif rol oynuyorsunuz” dedi.