Tarafların boşanması neticesinde yoksulluğa düşecek eş veya müşterek çocuklar lehine karar verilen, diğer tarafın her ay düzenli olarak ödemek zorunda olduğu paradır. Boşanma neticesinde mahkemece karar verilmesi halinde taraflardan biri diğeri lehine her ay nafaka ödeyecektir. Dört tür nafaka bulunmaktadır. Nafaka türleri:
1.İştirak Nafakası
Boşanma davası neticesinde çocuğun velayetinin diğer eşe verilmesi halinde müşterek çocuğun velayeti kendisinde olmayan eşin müşterek çocuğun giderlerine katılmasını sağlamak üzere hükmedilen nafakadır.
2.Tedbir Nafakası
Boşanma davası açılmadan önce veya boşanma davası açıldıktan sonra taraflardan birinin veya 18 yaşından küçük müşterek çocukların geçinmesini sağlamak üzere mahkemece resen hükmedilen nafaka türüdür.
3.Yoksulluk Nafakası
Mahkemece verilen boşanma kararı ile birlikte eşlerden birinin yoksulluğa düşecek olması halinde yoksulluğa düşecek eş lehine hükmedilen nafakadır.
4.Yardım Nafakası
Yardım nafakasının boşanma davası veya evlilik ile bir ilişkisi yoktur. Bir kişinin yardım edilmediği takdirde yoksulluğa düşecek olması halinde kişinin altsoy ve üstsoyu ile kardeşlerine ödediği nafaka türüdür.
NAFAKA ÖDEME YÜKÜMLÜLÜĞÜ
Mahkemece hükmedilen nafakanın her ay ödenmesi gerekmektedir. Mahkemece verilen nafaka kararlarında nafaka yükümlüsünün nafakayı ödememesi halinde nafaka yükümlülüğünün ihlali söz konusu olur. Nafaka kararı, nafaka alacaklısı tarafından icraya konulduğu zaman, icraya koyulan nafakayı ödemeyen borçlu nafaka yükümlülüğünü ihlal etmiş sayılır. Aleyhine hükmedilen nafaka tutarı borçlu tarafından ödenmediği takdirde nafaka yükümlülüğünün ihlali suçunu işlemiş olur. Nafaka yükümlülüğünün ihlali suçu İcra ve İflas Kanunu’nun 344. maddesinde düzenlenmiştir. İcra ve İflas Kanunu’nun 344. Maddesine göre; “(1) Nafakaya ilişkin kararların gereğini yerine getirmeyen borçlunun, alacaklının şikâyeti üzerine, üç aya kadar tazyik hapsine karar verilir. Hapsin tatbikine başlandıktan sonra kararın gereği yerine getirilirse, borçlu tahliye edilir. (2) Borçlunun, nafakanın kaldırılması veya azaltılması talebiyle dava açmış olması halinde, ileri sürdüğü sebepler göz önünde bulundurularak, tazyik hapsinin uygulanması bu davanın sonuna bırakılabilir.”
Nafaka yükümlüsü, hükmedilen nafakayı ödemediği takdirde nafaka alacaklısının icra ceza mahkemesine yapacağı şikâyeti ile tazyik hapsine mahkûm edilir. Bu düzenleme ile amaçlanan nafaka yükümlüsünün nafaka borcunu ödemesini ve nafaka alacaklısını korumaktır.
NAFAKA YÜKÜMLÜLÜĞÜNÜN İHLALİ SUÇUNUN KOŞULLARI NELERDİR?
Nafaka yükümlülüğünü ihlali suçunun oluşması ve nafaka yükümlüsünün bu ihlali nedeniyle cezalandırılması için birtakım şartların oluşmuş olması gerekmektedir. Bu şartlar aşağıda sayılmıştır: Mahkemece hükmedilen nafakaya ilişkin ilama veya ara kararına dayanılarak icra takibi yapılmış olması, Nafakanın ödenmesine ilişkin bir mahkeme kararın bulunması ve nafaka borcu maddi hukuk bakımından devam ediyor olması, Nafaka ilamı veya nafaka ödenmesine ilişkin ara karar icraya konulmuş olması ve nafaka borcunun ödenmesine ilişkin ödeme veya icra emrinin borçluya tebliğ edilmesi, Söz konusu nafaka borcu yerine getirilmemiş olması, Aylık nafakaya hükmedilmesi durumunda ödeme ya da icra emrinin tebliği ile şikayet tarihi arasında işlenmiş en az bir aylık cari nafaka borcu bulunması ve Cezayı ortadan kaldırılmasını gerektiren nedenler bulunmaması gerekmektedir. Bu şartlar oluşmaksızın borçlunun cezalandırılması mümkün değildir.
NAFAKA YÜKÜMLÜLÜĞÜNÜN İHLALİ SUÇUNDA SANIK VE MAĞDURUN BELİRLENMESİ
Nafaka yükümlülüğünün ihlali suçunun oluşması halinde şikayetçi, lehine nafaka hükmedilen olan kişisidir. Bu kişiye nafaka alacaklısı da denmektedir. İcra takibinde alacaklı olarak görünen kişi yukarıda sayılan şartlar sağlandığı takdirde şikayetçi olabilir. Nafaka yükümlülüğünü ihlal eden ve nafaka ödemekle yükümlü olan kişi, nafaka yükümlülüğünün ihlali suçunda sanık olarak nitelendirilir.
NAFAKA ÖDEMEMENİN CEZASI NEDİR?
İcra ceza mahkemesinde yargılanan nafaka borçlusu, nafaka alacaklısına ödemesi gereken nafaka borcunu ödemediği anlaşıldığında mahkeme tarafından üç aya kadar tazyik hapsi ile cezalandırılır. Hapis kararının uygulanmasına başladıktan sonra nafaka ödendiği takdirde borçlu tahliye edilir. Tazyik hapsine mahkûm edilen kişinin cezası ertelenmez ve paraya çevrilmez. Bu suçta uzlaştırma hükümlerinin uygulanması mümkün değildir. Tazyik hapsinin amacı kişinin yapmakla, vermekle ya da yapmamakla yükümlü olduğu şeyleri derhal yerine getirmesi sağlamaktır. Üç aylık tazyik hapsi yatmakla nafaka borcu ödenmiş olmaz. Üç aylık hapis cezasından sonra nafaka yükümlülüğü birikmiş nafaka borcu olarak devam edecektir.
NAFAKA YÜKÜMLÜĞÜNÜN İHLALİ SUÇUNDA YARGILAMA VE ZAMANAŞIMI
Nafaka alacaklısı yetkili ve görevli icra mahkemesine yazılı veya sözlü başvurusu ile şikâyette bulunabilir. Nafaka yükümlülüğünün ihlali suçu, takibi şikâyete bağlı bir suç olup re’sen kovuşturma yapılan bir suç değildir. Dolayısıyla cumhuriyet savcısına başvurarak ya da iddianame ile kamu davası açma şeklinde nafaka ödememe şikâyeti yapılamaz. Bu şikâyetin doğrudan icra ceza mahkemesi nezdinde yapılması gerekmektedir.
Nafaka yükümlülüğüne ilişkin davasında zamanaşımı ise İcra ve İflas Kanunu’nun 347. maddesinde düzenlenmiştir. İcra ve İflas Kanunu’nun 347. maddesine göre, “Bu Bapta yer alan fiillerden dolayı şikâyet hakkı, fiilin öğrenildiği tarihten itibaren üç ay ve her halde fiilin işlendiği tarihten itibaren bir yıl geçmekle düşer.” Söz konusu maddeden de anlaşılacağı üzere nafakaya ilişkin kararlara uymama şikayetinde zamanaşımı süresi üç aydır. İcra mahkemesinin verdiği tazyik hapsine ilişkin karar, kesinleştiği tarihten itibaren iki yıl geçtikten sonra yerine getirilmez.
NAFAKA YÜKÜMLÜLÜĞÜNÜN İHLALİNDE ŞİKÂYETTE GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEME
İcra ve İflas Kanunu’nun 346. maddesi uyarınca, nafaka yükümlülüğünün ihlali şikayetine bakmakla görevli mahkeme İcra Ceza Mahkemesidir. İcra ve İflas Kanunu’nun 348. maddesine göre, “Bu Bapta yer alan fiillerden dolayı yetkili icra mahkemesi, icra takibinin yapıldığı yerdeki mahkemedir.” Söz konusu maddeden de anlaşılacağı üzere, nafaka yükümlülüğünün ihlali şikayetinde yetkili mahkeme icra takibinin yapıldığı yer mahkemesidir.
