OHAL Nedir? OHAL bölgesinde hangi çalışmalar yapılacak

Haber: Songül DURSUN

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Kahramanmaraş'ta meydana gelen ve büyük yıkımların yaşandığı 10 ilde depremlerin ardından 3 aylık olağanüstü hal ilan etti. Karar, Resmi Gazete'de de yayınlandı. Açıklamanın ardından gözler OHAL nedir? Anayasanın 119. Maddesinin içeriğinde neler var? Sorularını da beraberinde getirdi.

OHAL 3 AY SÜRECEK

Kahramanmaraş, Kilis, Diyarbakır, Adana, Osmaniye, Gaziantep, Şanlıurfa, Adıyaman, Malatya ve Hatay'da 8 Şubat günü saat 01.00'den itibaren olağanüstü hal ilan edildi. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın imzasıyla yayımlanan karara göre, Anayasa'nın 119. maddesi ile 2935 sayılı Olağanüstü Hal Kanunu'nun 3. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendi kapsamında, Adana, Adıyaman, Diyarbakır, Gaziantep, Hatay, Kahramanmaraş, Kilis, Malatya, Osmaniye ve Şanlıurfa'da bugün saat 01.00'den itibaren 3 ay süreyle OHAL ilan edildi. Öte yandan OHAL ilanının 9 Şubat Perşembe günü Meclis'te görüşülmesi kararlaştırıldı. Resmi Gazete'de yayımlanan OHAL kararı önce Meclis'e sunulacak ve Genel Kurul'a gelecek. Yapılacak görüşmelerin ardından, Genel Kurul'da oylamaya sunulacak.

OHAL NEDİR?

Olağanüstü hâl ya da kısa adıyla OHAL, olağanüstü bir yönetim düzeninin gerekli olduğu doğal afet, tehlikeli salgın hastalık, ekonomik bunalım, kamu düzenini tehlike altına sokan yaygın şiddet vakaları gibi durumlarda başvurulan uygulamadır.

OHAL KARARI SONRASI NELER YAPILACAK?

Peki OHAL kararı sonrası neler yapılacak? Kanuna göre OHAL kararının alınmasının ardından felâkete uğrayanların kurtarılması, hasar ve zararın telafisi için ihtiyaç duyulan ve hemen sağlanamayan para ve her türlü taşınır ve taşınmaz mallar ve yapılması gereken işler, para, mal ve çalışma yükümlülüğü yoluyla sağlanacak. Gerekli harcamalar öncelikle kamu kaynakları ile yardımlardan sağlanacak. Olağanüstü hal ilan edilen bölge içindeki kamu kurum ve kuruluşlar ile tüzel ve gerçek kişiler, kendilerinden istenecek veya yükümlülük konulacak arazi, arsa, bina, tesis, araç,  gereç, yiyecek ilaç ve tıbbi malzeme ile giyecek ve diğer malzemeleri vermek zorunda olacak. Bu amaçla öncelikle o bölgedeki genel ve katma bütçeli dairelere, kamu iktisadi devlet teşekkülleri ve kuruluşları ile bunlara bağlı müesseselere ve mahalli idarelere başvurulacak. İhtiyaçları bu kaynaklardan zamanında ve yeterince karşılanmaması halinde imkân ve kaynakları da dikkate alınarak, bölgedeki özel kuruluşlara ve gerçek kişilere ait olanlara yükümlülük konulacak. Yiyecek, giyecek, araç, gereç, ilaç ve tıbbi malzemeler gibi zaruri maddeler bölge sınırları içinde sağlanamadığı takdirde, bu Kanun hükmünde uygulanmak suretiyle en yakın bölgelerden yükümlülük yoluyla sağlanacak.

OLAĞAÜSTÜ HAL ÖNLEMLERİNİN TARTIŞMALI YÖNLERİ

Olağanüstü hal ilan edilen bölgelerde yaşayan 18-60 yaş arasındaki vatandaşlar, olağanüstü hal nedeniyle kendilerine verilecek işleri yapmakla yükümlü olacak. Olağanüstü hal önlemlerinin ortak ve en tartışmalı yönleri ise yaygınlaştırılması ve genellikle bunlara karşı yargı yolunun kapalı olmasıdır. Uluslararası hukuk açısından bakıldığında olağanüstü hal durumunda özgürlükler ve haklar kısıtlanabilir. Örneğin bir hükûmet bir kişiyi yargılama olmaksızın alıkoyabilir. Kanun ile belirlenmiş olan temel özgürlükler içeren ‘sınırlanamayan haklar’ kapsam dışıdır.

ANAYASANIN 119. MADDESİ NEDİR?

Anayasanın 119. maddesinde, "Cumhurbaşkanı; savaş, savaşı gerektirecek bir durumun baş göstermesi, seferberlik, ayaklanma, vatan veya Cumhuriyete karşı kuvvetli ve eylemli bir kalkışma, ülkenin ve milletin bölünmezliğini içten veya dıştan tehlikeye düşüren şiddet hareketlerinin yaygınlaşması, anayasal düzeni veya temel hak ve hürriyetleri ortadan kaldırmaya yönelik yaygın şiddet hareketlerinin ortaya çıkması, şiddet olayları nedeniyle kamu düzeninin ciddî şekilde bozulması, tabiî afet veya tehlikeli salgın hastalık ya da ağır ekonomik bunalımın ortaya çıkması hallerinde yurdun tamamında veya bir bölgesinde, süresi altı ayı geçmemek üzere olağanüstü hal ilan edebilir. Olağanüstü hallerde vatandaşlar için getirilecek para, mal ve çalışma yükümlülükleri ile 15 inci maddedeki ilkeler doğrultusunda temel hak ve hürriyetlerin nasıl sınırlanacağı veya geçici olarak durdurulacağı, hangi hükümlerin uygulanacağı ve işlemlerin nasıl yürütüleceği kanunla düzenlenir.