Ekonomik kiriz, enflasyon ve pahalılık, her kesimi vurduğu gibi Kapalıçarşı’yı da vurdu. Her sene kış öncesi ıhlamur, keçiboynuzu, orcik, pestil, kuşburnu ve ceviz gibi ürünleri almak için Kapalıçarşıya akın eden vatandaşlar bu sene artan fiyatlardan dolayı gidemez oldu.
Kiloyla alınan ürünler yerini grama bıraktı!
Ortalama bir üzüm orciğinin kilosu 250, ıhlamurun 1000 ve keçiboynuzunun 140 olurken tüm ürünler bir yıl içerisinde yüzde 300 zamlandı. Hal böyle olunca normalde kilo kilo alınan ürünler, artık gram ile alınmaya başlandı. Vatandaşlar istediği her ürünü alamaz duruma gelirken, çarşı esnafı ise kara kara düşünmeye başladı. İstanbul’da düzenlenen Elazığ Günleri’ne katılan esnaflar orada da durumun aynı olduğunu, geçen sene milyonların katıldığı etkinliğe bu sene binlerin katıldığını söyledi.
“Müşteriler fiyatlara tepki gösteriyor”
“Kapalıçarşı’da eskisi gibi işlerin yoğunluğu yok” diyen Kapalı Çarşı esnafı Veysel Karabulut, “12 senedir Kapalı Çarşı’da çalışıyorum. Çarşı hiç bu kadar sessiz olmamıştı. Son iki senedir ülkede yaşanan ekonomik sıkıntılar hissedilir derecede fazla. Kapalıçarşı’da eskisi gibi işlerin yoğunluğu yok. Alımlar düştü ama yine azar azar oluyor. Kış hazırlıklarında ıhlamur çok gidiyor. Her insan içiyor ve yan etkisi olmayan bir bitki. Ama fiyatı çok yüksek. 1 kilo ıhlamur şu anda bin lira. Artık kilo değil de gram halinde alınıyor. Pestil ve orcik yazın daha çok oluyor. Şu anda bizim yerli müşterimiz var. Müşterilerimizin yüzde 80’ni fiyatlara tepkisini gösteriyor” dedi.
“Tüm ürünlerde yüzde 300’lük bir artış var”
Hemen hemen bütün ürünlerde yüzde 300’lük bir zam olduğunu aktaran esnaf Karabulut; “Tüm ürünlerde yüzde 300’lük bir artış var. Geçtiğimiz senelerde sattığımız 50 kilo ıhlamur 5 kiloya düşmüş. Ihlamurun ekimi Elazığ’da çok az mecbur dışarıdan geliyor. Nakliye biniyor, el değiştiriyor pazarlamacıya geçiyor. O yüzden fiyatlar artıyor. Üretim az. Cumhurbaşkanımızın da dediği gibi köye dönüş gerekiyor. Artık köylüler kendilerine bile yapmıyor. Üretimi komple bıraktı. Fuara gittim. 2019 Elazığlılar gününde büyük bir katılım vardı. Milyonlarca kişi vardı ama şu an binlerde. 100 bin kişi anca vardı. Buda ekonomik sıkıntıdan kaynaklı bir düşüştür” diye konuştu.
“Çarşıda yoğunluk yok”
Kapalı çarşıda yoğunluğun olmadığına ve kış hazırlıklarının vasat geçtiğine dikkat çeken Kapalı Çarşı Başkanı Yargıç Emir; “Kış sezonuna hazırlık vasat geçiyor. Dışarıdan gelen Elazığlıların biraz ilgisi var. Kışa hazırlık için genelde orcik, pestil, kış çayları, dut genelde stoklanan ürünlerdir. Bizde tüm hazırlığı onun için yaptık. Çarşıda yoğunluk yok. Sadece ziyaretçilerin yoğunluğu var. Kurutmalıkların zamanı geçti. Alan aldı. Nadir tek tük gidiyor. En çok ilgi üzüm orciği ve pestilde. Genelde cevizde satış var. Ceviz zam adlığı için orcikte yüzde 100 zam aldı. Ortalama üzüm orciği 250 lira ve dut ise 170 liradır” şeklinde konuştu.
“Ekonominin belirsizliği ticaret sektörüne sekte vurdu”
Vatandaşın artık zamlara alıştığının altını çizen Başkan Emir; “Gelenler tepki veriyor. Millet daha zamlara alıştı. Fuara gittik. Geçen yıl fuarlara gittiğimiz zaman yüzde 100 doluluk oluyordu. Bu sene yüzde 50 doluluk oranını bile yakalayamadık. Bir milyon kişini akın ettiği fuara bu sene sadece 100-150 bin kişi ziyaret eti. Ziyaret edenlerin ufak tefek alışverişler yapabiliyor. 10 kilo pestil veya tulum peyniri alanlar bu sene birer kilo alabiliyordu. Ekonominin belirsizliği ticaret sektörüne sekte vurdu” dedi.
“Vatandaşın alım gücü azaldı”
Satılan ürünlerin fiyatlarının günden güne arttığını söyleyen Kapalı Çarşı Esnafı Ali Ayvaz; “Ekonomik olarak sıkıntılar yaşıyoruz. Fiyatlar arttı. Geçen seneye nazaran fiyatlar yüksek. Genel olarak hem dışarıdan gelen Elazığlılar hem de yerlilerden fiyat konusunda şikâyetler alıyoruz. Ürünler gerçekten pandemiden bu yana giderek artıyor. Fiyatların bu denli yüksek olmasının sebeplerinden bir tanesi üreticinin malı yetiştirememesi. Ekonominin gidişatının kötü olması. Vatandaşın alım gücünün az olması. Malumunuz okullar açıldı, yılbaşı geliyor, kış aylarına girdik bu tür olaylar istemsizce biz esnaflara yansıyor” dedi.
“Elazığ’da üreticiye destek verilmiyor”
Elazığ’da üreticilere destek verilmediğini iddia eden Ayvaz; “Türkiye’nin genelinde ekonomik sıkıntı var. Üretim eskisi gibi yok. Üretim olmayınca satışta olmuyor. Elazığ’da üreticiye destek yok. Bugün kendi üzümümü kendim üretmek isterdim. Peynirimi kendim yapmak isterdim. Köylüye destek yok, istihdam yok. Esnaf ne yapacak kendi kabuğuna çekildi. Önümüz kış bahara kadar işimiz durgun olacak. Okulların kapanmasını, gurbetçilerin tekrar gelmesini bekleyeceğiz” ifadelerini kullandı.
"Biz üreticiden nasıl alıyorsak küçük bir kârla satıyoruz"
Ayvaz son olarak vatandaşlardan fiyatlardan dolayı tepki aldıklarını söyleyerek şunları ifade etti; “Eskiden Tarihi Kapalı Çarşı dolar taşardı. Pandemi sürecinden bu yana öyle bir doluluk görmek mümkün değil. Hem ülke hem de dünya şu anda bir ekonomik sıkıntı içerisinde. Başta savaşlar olmak üzere bir sıkıntı var. Fiyatlardan kaynaklı tepkiler alıyoruz. Biz üreticiden nasıl alıyorsak küçük bir kârla satıyoruz. Üretici bize ürünü nasıl veriyorsa biz de öyle satıyoruz bu esnaflık bir şey değil. Yerel yöneticilerin konuyu ele alması gerekiyor. Üreticinin neye ihtiyacı olduğunu bilmesi ve buna çözüm üretmesi gerek. Yönetimin üreticiye destek olması lazım. Sadece üreticiye değil, tüketiciye ve satışa da destek olması lazım. Temennimiz bu yönde. Elazığ büyük bir deprem yaşadı. Ardından pandemi süreci geçirdik. Elazığ esnafı şu anda dört dörtlük bir hayat yaşamıyor. Çoğu kişi dükkânının kirasını çıkaramıyor. Elamanının maaşını yetiştiremeyen esnaflar var. Kiralar çok pahalı. Geçen yıl 30 bin liraya olan yerler bugün 100 bin lira. Bunu da sadece devlete bağlamamak lazım. Fırsatçı olan vatandaşlarımız da var. Şu anda ev yapımı dut orciği 180 lira. Üzüm orciği ise 300 lira. Kurutmalıklarımızda ip olarak satılıyor ve 50 adet var içerisinde o da 90 lira. Balımız 450 lira. Tarhana 160 lira. Ihlamurda talep çok olduğu için üretici yetişemiyor, yetişemeyince de üstüne fiyat koyuyor. Zam uyguluyor” dedi.
“Biz fuarın azlığına şok olduk”
İstanbul’da gerçekleşen fuarda yoğunluğun istedikleri gibi olmadığına vurgu yapan bir diğer Kapalı Çarşı Esnafı Gökmen Erdem; “ELFED’in fuarı olunca çok yoğunluk olacak deyip fuara gittik. Daha önce ELFED’in fuarlarına gitmiştik çok yoğundu. Milyonlar yerini 50-100 bine bıraktı. İstanbul’da da Elazığ potansiyeli olan bir şehir. Elazığlılar dışarıda Elazığlılara çok bağlıdır. Biz fuarın azlığına şok olduk. İlla ki ekonomik sıkıntıdan kaynaklı bir durum söz konusu. Şu anda Elazığ’da ekonomik sıkıntıyı yaşıyoruz. Kilo kilo alınan ürünler grama düştü. Kışa hazırlık pek olmadı. İnsanlar şu anda bütçelerini zorlayarak bir kilo orcik hediye alabiliyorlar. 350 liraya orcik alıp evine götüren yok. İnsanlar bir kilo orcik yerine sıvı yağ olsun şeker olsun tercih ediyorlar” dedi.
“Esnaf kendi kârını çıkarmak için tekrar ürüne fiyat ekliyor”
Hem satış hem de kârımız düştü diyen esnaf Erdem ise son olarak şunları söyledi; “Ülkede ekonomik bir sıkıntı var. Orcik denilince akla Elazığ geliyor. Elazığ’da tamamıyla üretken bir şehir değil. Elazığ’ın cevizi Elazığ’a 3 ay yeter. İnsanlar cevizi dışarıdan alıyor. Buda direk orciğe yansıyor. Üretici desteklenmiyor. Ürünlerdeki fiyat artışının temelinde yatan sorun tam olarak bu. Üretici desteklenmediği için ürüne daha fazla fiyat biçiliyor. Esnafta kendi kârını çıkarmak için tekrar ürüne fiyat koyuyor. Biz 4 yıl önce üzüm orciğini yüzde 40 kâr koyarak satıyorduk ama şu an yüzde 10’a kadar düştü. Hem satış hem de kârımız düştü”
