Ekonomik Çöküş

Fikir Günlüğü

Türkiye ekonomik olarak son bir yılda büyüdü.

Büyüme paramızın değerinin yarısını kaybetmesi pahasına yaşandı. Oysa büyüme ve kalkınma halkın refahını yükselttiğinde anlamlı olur. Halkımızın çoğunluğu ev alabilme, araba sahibi olabilme umutlarını yitirdi. Memur, emekli olduğunda aldığı emekli maaşıyla ev alabildiği eski Türkiye’yi özlüyor.

Ücretli çalışanlar milli gelirden artık yüzde 4 oranında daha az pay alıyor. Milli gelir azalarak 793.8 milyar dolara düştü. Beklenti 692 milyar dolara düşüş ve dünyadaki 21. sıradan 23.’üncülüğe gerileme… Kişi başına düşen milli gelirdeki düşüş daha çarpıcı, geçen yılın sonunda 9 bin 539 dolar iken, altı ay içinde 250 dolar fakirleştik. IMF’nin tahminine göre yıl sonuna kadar kişi başı gelir 1200 dolar daha düşerek 8 bin dolara inecek.

İlk bakışta güzel gibi görünen bir başka parametre daha… Reel sektörün döviz açığı bir önceki aya göre tam 5,5 milyar dolar azaldı. Açık gene muazzam, 114 milyar dolar. Ama bu azalış sektörün kur riskinin önemli bir bölümünü kur korumalı Türk Lirası mevduat yoluyla Merkez Bankası ve Hazine tarafından üstlenilmiş̧ olmasından kaynaklanıyor. Yani riski devlet üstlendi.

Kur korumalı mevduatın devlete büyük bir faiz yükü bindirdiği ortada.

Sayın Cumhurbaşkanının faizi indirme söylemi sadece yüzeysel ve yanıltıcı. Ekonomik anlamda tam tersi gerçekleşiyor.

Çoğu ekonomistin dile getirdiği gibi Türkiye’nin ekonomik kriz ortamında, para fakirlerin cebinden çıkıp zenginlerin cebine giriyor.

Hem, Merkez Bankası’ndan yüzde 14 faizle borçlanıp bunu yüzde 30’a yakın faizlerle Hazine’ye, şirketlere ve vatandaşlara satan, hem de topladığı 904 milyar liralık kur korumalı mevduatın faiz yükünün büyük bölümü Hazine ve Merkez Bankası tarafından “kur koruması” adı altında üstlenilen bankacılık sektörünün net kârında yüzde 374 gibi rekor bir artış yaşandı.

Açıkçası sırf para alıp satmakla, yani paranın yatırım ve üretime dönüştürülmesi olmaksızın bankalar rekor kârlar elde ettiler.

Kredi notu yatırım yapılamaz seviyede. Yabancı ve yerli yatırımcı yatırım yapamaz halde. Dünyada yatırım yapılamaz ülkeler sıralamasında Arjantin ve savaştaki Rusya’dan sonra üçüncü sıradayız.

Geçen yıl bu aylarda fiyat artışı yüzde bir seviyelerine yakınken bu yıl artış 3 katına çıkmış, Mayıs ayında tüketici fiyatları yüzde 2.98 artmış…

Vatandaşın, dar gelirlinin, esnafın durumu vahim…Gelirleri ve tasarrufları enflasyon karşısında eriyen vatandaşlar, gelirlerinin yetmediği zorunlu harcama ve borç ödemelerini yapabilmek için hızla borçlanıyorlar. Ramazan Bayramını izleyen son 3 haftada (6-27 Mayıs arasında) vatandaşların borçlarında 52,6 milyar liralık artış yaşandı.

İcra dosya sayısı son bir yılda 1 milyon 468 bin adet artarak 3 Haziran itibariyle 23 milyon 558 bine çıktı.

İhracat artıyor deniyor ama dış ticaret açığı da tam tersine büyüyor. İlk çeyrekte cari işlemler açığı geçen yılın aynı çeyreğine göre yüzde 140 büyüyerek 18,1 milyar dolara ulaştı. Bu yılın tümünde 70 milyar dolara yakın bir cari işlemler açığı verilmesi tehlikesini yarattı. Cari işlemler açığının en temel nedeni olan dış ticaret açığı Ocak- Mayıs döneminde yüzde 137 büyüyerek 43 milyar dolara yükseldi. Yıllık 100 milyar dolarlık bir dış ticaret açığının kapısını açtı.

Neresinden baksan hem devletin hem vatandaşın ekonomisi berbat.

Deniyor ki dünyadaki kriz bizi vuruyor.

Dünyada enflasyon var, savaş var.

Amerika enflasyonu yüzde 8,5, Almanya’da %7. Savaşan Ukrayna ve Rusya’nın enflasyonu yüzde 20’nin altında…Yüzde 7,3 oranında büyüme yaşanan bu yılın ilk çeyreğinde, bizdeki enflasyon ise TÜİK’in büyük bir bölümünü gizlemesine karşın, tüketici fiyatlarında yüzde 61,14 olmuştu. Mayıs sonunda yüzde 73,5’e ulaştı. Gerçek rakam bunun iki katı, mazotta artış yüzde 300.

Bu yüksek rakamlar dünyanın hiçbir ülkesinde yok.

Devletin ve vatandaşın borcu artarken, zenginin dolarları ve bankaların karları katlanıyor. Sosyal barışın bozulmayacağını umalım.

Devlet için morotoryumdan bahsediliyor. Yani Türkiye Cumhuriyeti Devletinin borçlarını ödeyemeyecek hale gelmesinden. Devletin iflasından.  

Hem döviz hem de Türk Lirası cinsinden kredi notu yatırım yapılamaz seviyede bulunan Türkiye’nin risk primi (CDS) çok yükseldi. Türkiye, Arjantin ve savaştaki Rusya’dan sonra dünyanın en riskli üçüncü ülkesi.

Sayın Cumhurbaşkanı seçim startı verdi. Seçimi, seçimden önce kazanma sloganıyla. AK Parti mevcut üye sayısını 2 katına çıkarırsa, bu iş tamam, diyor. Kamuoyu anketlerinde her ne kadar oy oranı artık otuzlu rakamların altında görünse de, her zaman olduğu gibi parti içinden, verdiği bu hedefe destek yoğun.

Türkiye gündemi giderek ilginçleşiyor ve yoğunlaşıyor. Umalım ki devletimiz ve milletimiz aleyhine gelişmeler olmasın.

Keşke herkesin iş sahibi ve tok olduğu bir ülkede, renkli siyaset ve ekonomi tartışmaları yapabilseydik.