TOBB Elazığ Bilirkişi, Doç. Dr. İzzet Taşar; 2023 kolay bir yıl olmayacak!

Haber: Songül DURSUN/ÖZEL

TOBB Elazığ Bilirkişi, Akademik Danışmanı Doç. Dr. İzzet Taşar, 2022 Yılında Elazığ’ı ekonomik açıdan değerlendirdi ve 2023 yılı için öngörülerini gazetemizle paylaştı.

Elazığ’ın mevcut ekonomik durumu ve güncel gelişmeleri de değerlendiren Doç. Dr. İzzet Taşar, sözlerine başlarken; “Yeni yılın bu ilk günlerinde, ilimizin ekonomik görünümü ile ilgili bazı notlar paylaşmak istiyorum. Değerlendirmelerimde resmi makamlar ve ilgili kuruluşlar tarafından açıklanan en güncel verileri kullanacağım. Bu konuda bana destek olan öğrencilerim Burak ve Alperen’e teşekkür ederim. Makroekonomik göstergelerden ilin işgücü yapısı, kişi başına GSYİH, ihracat, deprem ve bankacılık verilerine değineceğim.” Dedi.

“SEÇİM SONRASI BİR YIL, EKONOMİK İYİLEŞME BEKLEMİYORUM”

Taşar, 2023 yılının kolay bir yıl olmayacağını söyleyerek; seçim sonrasında da bir yıl ekonomik iyileşme beklemediğini ifade etti ve “2023 kolay bir yıl olmayacak, ama özellikle sabit gelirlilerin enflasyonla mücadelesi bir süre daha devam edecek gibi görünüyor. Seçim sonrasında oluşacak iktidarın (Kim kazanırsa kazansın) popülist ekonomik söylemlerden kaçınıp çözüm odaklı politikalar getireceğini düşünüyorum, seçim sonrası bir yıl ekonomik iyileşme beklemiyorum. Sonraki dönemde ise hızlı toparlayacağımız bir konjonktürün kapılarının açılacağını ümit ediyorum.” Diye konuştu.

“ŞEHİRDEKİ EKONOMİK AKTİVİTELERİN KOORDİNASYONU NOKTASINDA YEREL YÖNETİMLERE ÇOK İŞ DÜŞÜYOR”

Değerlendirmesinde belediyelerin bir ilin ekonomisi üzerindeki önemine vurgu yapan Doç. Dr. Taşar, Elazığ Belediyesi’nin çalışmalarından övgüyle bahsederek; “İl ekonomisini değerlendirirken belediyelerin önemini vurgulamamız gerekiyor. 2022 yılının en sevindirici belediye çalışması hiç şüphesiz altyapıların yenilenmesi yatırımları olarak göze çarpıyor, bu iradeyi gösteren meclisimizi ve sayın başkanımızı kutluyorum. Bunun yanı sıra, özellikle ruhsat verme yetkisiyle (işyeri, inşaat, mesken) ve denetim yetkisiyle belediyeler ekonomik aktivitelerde düzenleyici ve denetleyici role sahip yerel yönetimlerdir. Şehirdeki ekonomik aktivitelerin koordinasyonu noktasında yerel yönetimlere çok iş düşüyor. Geçtiğimiz dönemde hayata geçirilen / geçirilecek fuar merkezi, meydanlar ve şehir otoparkları şehrin kalkınmasında çok önemli rol oynayacaktır.” Dedi.

“2023 YILINDA 6. BÖLGE TEŞVİKİNİN DEVAM EDİYOR OLMASI ÇOK KIYMETLİ”

Türkiye’deki işgücü piyasası ile Elazığ’ı karşılaştıran Doç. Dr. İzzet Taşar, Türkiye ortalamasının üzerinde olan kamu çalışanı oranının şehrimizin ‘memur kenti’ imajını doğruladığını kaydetti ve “Yaygın teamüle göre Elazığ bir memur şehri. Bu söylemin doğruluğunu sorgulamak adına Türkiye’deki işgücü piyasası ile şehrimizi karşılaştırdım. Türkiye’de kamu görevlilerinin aktif çalışan nüfusa oranı %12 iken şehrimizde bu oran %21. (2022 SGK verileri) Bu oran on sene önce %25’ler seviyesindeydi. Türkiye ortalamasının üzerinde olan kamu çalışanı oranı şehrimizin “memur kenti” imajını doğruluyor. Diğer taraftan bu oranın yükselmesinin şehirde sanayileşme kültürünün yerleşmesiyle ilgili bir direnç oluşturduğunu düşünüyorum. Ücretli çalışmayı seçen hemşerilerimizin ilk tercihi bu kültüre bağlı olarak kamu sektörü olarak ön plana çıkıyor, bu durum da şehirde özel sektörde çalışma ile ilgili bir direnç oluşturuyor. Bölge şehirlerinden Kahramanmaraş, Gaziantep, Malatya’nın özel sektörde işgücü olarak çalışma eğiliminin sanayileşmeye katkı sunduğu ihtimali bir hayli yüksek. Diğer yandan 2023 yılında 6. Bölge teşvikinin devam ediyor olması çok kıymetli, emeği geçen yöneticiler teşekkürü hak ediyor” ifadelerinde bulundu.

“ELAZIĞ’IN TÜKETİCİ KREDİLERİNDEKİ TAKİBE DÜŞME ORANI, TÜRKİYE ORTALAMASININ ÜZERİNDE”

Bir kentin ekonomik potansiyelini ortaya koymakta önemli göstergelerden bir olan bankacılık verilerini de Elazığ özelinde değerlendiren Doç. Dr. Taşar, çarpıcı bir veriyi de paylaşarak; “Bankacılık verileri şehrin ekonomik potansiyelini gözler önünde sermede önemli göstergelerden, bu konuyla ilgili de şehirde birçok söylenti dolaşıyor. Bu söylentilerden kulağıma gelenler “Elazığ mevduatta ilk beşteymiş”,  “Elâzığ’daki para başka şehirde yok”  gibi. Öncelikle takipteki alacakları değerlendirelim; en son açıklanan verilere göre şehrimizdeki takipteki alacaklar miktarı yaklaşık 438 milyon TL, her ne kadar bu tutar dudak uçuklatıcı gibi görünse de ülke ortalamasının çok altında. Son beş yılı incelediğimizde, takipteki alacakların ülke genelindeki ortalaması % 255 artarken, ilimizde bu artış sadece %35. Yüksek enflasyonu da dikkate aldığımızda reel olarak bir azalmadan da bahsedilebilir.  Şehir adına mutluluk verici bir veri lakin tüketici kredilerindeki takibe düşme oranımız Türkiye ortalamasının üzerinde, sabit gelirlilerin geçim sıkıntısı çektiğinin de bir habercisi niteliğindeki bu veri dikkatle izlenmeli. Gelelim kredilere, 2022 son açıklanan verilere göre ilimizde 25 milyar TL’lik kredi görünürken, rakam bir hayli yüksek, öyle ki; Türkiye ortalaması son beş yılda 3,4 kat artarken Elazığ’da bu oran 3,8. Türkiye’de 28. Sıradayız. Yüksek kredi kullanımları uzun dönemde katma değer yaratmaması halinde ildeki tüketimi negatif etkiler, ekonomiyi daraltır. İtibariyle kredilerin büyük çoğunluğunun inşaat, madencilik, enerji ve ziraat sektörlerinde olduğu göze çarpıyor. Mevduatta ise Türkiye’de 39. Sıradayız. Mevduatın kredilere oranla bu denli düşük seyretmesi ilimizde sermayenin bankacılık sistemine dâhil olmadığı diğer bir ifadeyle yastık altı ve ya kayıt dışı birikimin olduğu yönünde de değerlendirilebilir.” Diye konuştu.

 “ELAZIĞ’DA,  İHRACATTA SEKTÖREL ÇEŞİTLİLİĞİN OLMAMASI EN BÜYÜK PROBLEM”

Elazığ’ın ihracat karnesini değerlendiren Doç. Dr. İzzet Taşar; “Gelelim ihracat karnemize, ihracat şehirlerin kalkınmasında en önemli etkenlerden biri. Şehrimizin özellikle nitelikli ve katma değeri yüksek ihracat kalemlerine odaklanması gerekiyor.  Son 10 yılda ihracat Türkiye ortalaması %57 artarken ilimizde artış %42’yle sınırlı, yine geçen 10 yılda ihracat yapan iller arasındaki sıralamamız 10 yıl önce 34 iken 2022 de 39 olarak gerçekleşmiştir. İhracatta sektörel çeşitliliğin olmaması en büyük problem, bu alanda mobilya sektörü umut vadeden son yıllarda ki artan ihracat rakamlarıyla göze çarpıyor. İlin ihracatının çok büyük kısmının tek firma tarafından yapılıyor olması da olumsuz değerlendirilmektedir. Özellikle maliyet avantajıyla oluşturulan yeni ekonomik modelde, Elâzığ OSB büyük önem taşıyor, tecrübeli yönetimiyle Elazığ OSB’nin teşvik imkânlarıyla yeni yatırımcılar çekmeye devam edeceğini düşünüyorum” dedi.

“ELAZIĞ’DA KİŞİ BAŞI GSYİH, TÜRKİYE ORTALAMASININ %35 ALTINDA”

“Gelir dağılımındaki adaleti (eşitliği değil) sağlamak merkezi hükümetin görevleri arasındandır” diye konuşan Doç. Dr. İzzet Taşar GSYİH’nin yanlış yorumlandığına dikkat çekerek; “Ülkemizde yanlış yorumlanan ekonomik verilerden birisinin kişi başına düşen GSYİH olduğunu düşünüyorum, zira birçoğumuz şu hesabı yapmıştır; “4 kişilik bir aileyiz, açıklanan kişi başına GSYİH ‘yi dörtle çarpınca bizim eve giren paranın en az 3 katı”. Burada şu gerçeği bilmemiz gerekiyor, GSYİH hiçbir ülkede eşit olarak dağılmaz, elbette büyük getirisi olanlar olacaktır. Ancak gelir dağılımındaki adaleti (eşitliği değil) sağlamak merkezi hükümetin görevleri arasındandır. Son yıllarda yaşadığımız ekonomik krizin sabit gelirlilerin ekonomiden aldıkları payı bir hayli düşürdüğünü görüyoruz. Bu da ‘memur şehri’ olan ilimizde diğer illere göre daha fazla hissedilen bir fakirleşme anlamına geliyor. 2023’de bu bir süre daha devam edecek gibi görünüyor.  Kişi başı GSYİH Türkiye ortalamasının %35 altında, sanayi büyümedikçe bu ortalamayı yukarı çıkarmamız zor.” Diye kaydetti.

“ELAZIĞ’DA GÖRECE BİR PAHALILIK GÖZE ÇARPIYOR”

Konuşmasında, enflasyonun Elazığ’a yansımalarını da değerlendiren Taşar, “Enflasyon açısından uzun dönemli endeks dikkate alındığında ilimizin içinde bulunduğu TRB1 bölgesinin Türkiye ortalamasını takip ettiğini görüyoruz, görece bir pahalılık göze çarpıyor. Ancak Türkiye ortalamasından pozitif veya negatif ayrışmadığımızı söyleyebilirim.” Dedi.  

“KONUT ALANLARI İLE İLGİLİ GEÇTİĞİMİZ 20 YILDAKİ GENİŞLEMEYİ YAŞAYAMAYACAĞIZ”

Depremin Elazığ ekonomisi üzerindeki etkisine de değinen Doç. Dr. İzzet Taşar; kentte oluşan konut arzı fazlası nedeniyle şehirde kiraların Türkiye ve bölge ortalamasının altında kaldıkça niteliksiz göç anlamında bir tehdit unsuru olabileceğine dikkat çekerek; “Şehrimizin nüfusu durağanlaştı, maalesef Türkiye ortalamasının altında seyreden nüfus artış hızı ekonomik ölçek anlamında bir sıkışıklığı beraberinde getirebilir. Bununla beraber nüfus artışındaki azalış ve yapı stokundaki yenilenme yeni konut alanları ile ilgili geçtiğimiz 20 yıldaki genişlemeyi yaşayamayacağımızın da habercisi, bir süre önce imar açılır açılmaz yaşam merkezi olan arsalar önümüzdeki dönemde aynı trendi yakalamakta zorlanacak gibi görünüyor. Şehrin ekonomisi için diğer önemli konu ise deprem sorası yapılan konutların ekonomi üzerinde oluşturacağı etkidir. Birinci etki, taksit ödenmesiyle başlayacak ekonomik daralma olarak göze çarpıyor. Ödemelerin ilk üç yıllık süreçte hane halkı üzerinde oluşturacağı yük tüketim alışkanlıklarını değiştirecek boyutta olacaktır. Diğer yandan oluşan konut arzı fazlası nedeniyle şehirde kiralar Türkiye ve bölge ortalamasının altında kaldıkça özellikle niteliksiz göç anlamında bir tehdit unsuru olabileceği gibi, bu bölgelerin gettolaşmaması için politika yapıcıların üzerine büyük sorumluluk düşüyor.” Diye konuştu.

Doç. Dr. İzzet Taşar konuşmasının sonunda “Turizmle ilgili konuşacak çok şey var, üstünkörü değinip geçmek istemiyorum” diyerek; yapılan araştırmalarda, şehrimizde mutlulukla ilgili beklentilerinin temelinde aile ve sağlık ön plana çıktığını ifade etti ve Elazığlılara yeni yılda aileleriyle sağlıklı yıllar dileyerek sözlerine son verdi.